Inleiding
Inleiding Net als in het voorgaande jaar kunnen we vaststellen, dat ons ledenaantal, ondanks een enkele opzegging en overlijden, opnieuw zeer fors is toegenomen. Aan het eind van dat jaar, het 17e in het bestaan van onze vereniging, bleken we 317 leden te hebben. Een groei van 17%, waarbij we opnieuw de tomeloze inzet hiervoor van ons bestuurslid Har Daemen zeker niet onvermeld mogen laten.
Bestuur
Op woensdag 20 maart vond bij Amicitia aan de Markt onze jaarvergadering plaats. Conform de statuten bestaat het bestuur uit de in functie gekozen voorzitter en acht bestuursleden. Voor dit jaar waren volgens het rooster van aftreden geen bestuursleden aan de beurt om af te treden. Wel waren er nog een tweetal onvervulde vacatures vanuit het vorige jaar. Een daarvan kon worden ingevuld door de kandidaatstelling van de heer Wiel Jacobs, die bij acclamatie door de vergadering tot bestuurslid werd benoemd. Daardoor zag hierna de samenstelling van het bestuur er als volgt uit: voorzitter: Jan Bus, secretaris: Wim Kortekaas, penningmeester: Heinz Stanneveld en de bestuursleden: Han Ruyters, Har Daemen, Henri Peters, Hein Giesen en Wiel Jacobs.
Het bestuur vergaderde ook dit jaar als vanouds op de eerste maandag van iedere maand, met uitzondering van de maand augustus en verder nog voor zover nodig.
Verenigingsruimte
Onze vereniging beschikt al sinds augustus 2010 over een verenigingslokaal aan de Schuinstraat 2a, waar sindsdien alle bijeenkomsten van bestuur en werkgroepen plaatsvinden. Alleen voor de gebeurtenissen, waarvoor het niet geschikt is of waarbij het bezoekersaantal te groot is voor ons gebouw maakten we gebruik van ruimte elders. Deze accommodatie, die we huren van de gemeente Heerlen, ontbeerde tot voor kort ook maar enige vorm van warmte-isolatie, waardoor in de koude periode van het jaar de energiekosten tot voor onze vereniging onaanvaardbare hoogte stegen. Dat werd nog verergerd, omdat het vanwege vochtproblemen in de kelder (onze boekenvoorraad ligt er!) noodzakelijk was een ontvochtigingsapparaat te plaatsen, dat hiermee de stroomkosten ook liet stijgen. Dit heeft er een tijd lang toe geleid, dat in de periode november – april voor onze (bestuurs-)vergaderingen gebruik werd gemaakt van ruimte in BMV De Vlieger aan de Mariagewandenstraat en ons gebouw aan de Schuinstraat slechts vorstvrij werd gehouden.
Overleg met de afdeling Vastgoed van de gemeente in het afgelopen jaar over deze problemen leidde, na lang soebatten en een overleg met een wethouder, tot afspraken over de aanpak van het vochtprobleem. Door het herstel van de na een uitgebreid onderzoek ontdekte lekkages en andere problemen in het riool rond het gebouw werd tot onze grote vreugde het vochtprobleem helemaal opgelost. En hoewel er aanvankelijk voor het nemen van warmte-isolatiemaatregelen geen enkele bereidheid te vinden was, omdat dit voor dit soort accommodaties bij de gemeente geen beleidsprioriteit blijkt te hebben, is onze vergaderruimte nu toch voorzien van een goed geïsoleerd nieuw systeemplafond, waardoor deze ruimte ook in het koude jaargetijde voor onze activiteiten gebruikt kan worden. En tenslotte is ook door het aanleggen van een hellingbaan ons gebouw veel beter bereikbaar geworden voor mensen, die minder goed ter been zijn.
Werkgroepen
In het afgelopen jaar konden alle werkgroepbijeenkomsten weer als vanouds plaatsvinden in ons eigen gebouw in plaats van in BMV De Vlieger.
De werkgroep genealogie kwam maandelijks bijeen op de eerste woensdag van de maand.
De werkgroep redactie kwam ook dit jaar telkens bijeen op de laatste woensdag van de maand, behalve in augustus. Dankzij de bijdragen van redactieleden, maar ook van een aantal van onze andere leden hebben we in maart, juli en december weer een drietal interessante nummers van ons blad Oos Gebrook in een oplage van ruim 300 exemplaren kunnen uitgeven. Vermeldenswaard is zeker, dat we ook dit jaar naast onze zeer gewaardeerde vaste column-schrijver Ben van Melick nog een tweetal andere vaste medewerkers hadden, namelijk July Vijgen en Wiel Oehlen.
Activiteiten en bijeenkomsten
Dit jaar werden de volgende activiteiten zoals excursies en lezingen georganiseerd.
Jaarvergadering woensdag 20 maartOp woensdag 20 maart vond na afloop van het formele deel van deze bijeenkomst een interessante lezing plaats door de heer Martin van der Weerden, voormalig geschiedenisdocent van het Bernardinuscollege en ook bekend van zijn columns in de VIA-bijlage van De Limburger, met de titel ‘De Mijnstreek: een broeikas van experiment en innovaties’, waarin hij de vele vooruitstrevende ontwikkelingen en vernieuwingen op het gebied van o.a. (mijnbouw-)techniek en woningbouw, maar ook in de amusementswereld en de literatuur de revue liet passeren.
Ook dit jaar vond zoals vanouds de jaarlijkse dodenherdenking bij het bevrijdingsmonument bij de kleine St. Jan en ook de kranslegging plaats. Namens de vereniging werd bij die herdenking weer een krans gelegd. Namens bestuur en leden werden ook eerder op die dag bij de oorlogsgraven op het kerkhof tegenover de grote St. Jan bloemen gelegd.
Excursie naar Kasteel Hoensbroek op zaterdag 19 aprilOns nieuwe bestuurslid Wiel Jacobs verzorgt al vele jaren, verkleed als kasteelheer, de rondleidingen in kasteel Hoensbroek. Hij doet dat steeds, met de hem eigen manier van presenteren en humor, met heel veel succes. Maar omdat hij op dat moment binnen zeer afzienbare tijd met pensioen zou gaan had hij speciaal voor de leden van de heemkundevereniging een leuke en zeer interessante rondleiding in elkaar gezet. Het werd een onovertroffen leuke, inspirerende en tegelijk zeer leerzame gebeurtenis met allerlei nieuwe kijkjes op en weetjes over ons kasteel.
Project LTS-reliëfAl enige jaren wordt geprobeerd om het reliëf, dat ooit de hoofdingang van de LTS St. Joseph aan de Mgr. Nolensstraat sierde een nieuwe plaats te geven in het huidige Aldenhofpark, waar ooit het gebouw van deze Lagere Technische School heeft gestaan.
De initiatiefnemer en voormalige directeur van de school Theo Wijnen en ons bestuurslid Har Daemen zijn hierover met de gemeente Heerlen in overleg. Na moeizame gesprekken, waarin van Hoensbroekse kant allerlei voorstellen zijn gedaan en de (deels kostenloze) medewerking van Hoensbroekse ondernemers tevergeefs is aangeboden lijkt er nu enige voortgang te komen in dit project. Het kunstwerk wordt inmiddels door het bedrijf Restaura schoongemaakt en hersteld en er is een ontwerp voor de plaatsing in het park. De daadwerkelijke uitvoering zal waarschijnlijk pas plaatsvinden na de tweede helft van 2025 (zie ook onze Nieuwsbrief nr. 24 November 2024).
Hoensbroekse mokkenactie Albert Heijn
Na onze samenwerking met Maurice Kleijnen/AH in 2021 met het historische album Oos Gebrook en de spaaractie van 216 plakplaatjes daarvoor hebben we deze keer medewerking verleend aan de actie Hoensbroekse Mokken. Hoewel het de b3doeling was om deze actie rond Pasen te laten plaatsvinden lukte dit pas, vanwege vertragingen door problemen in het Suezkanaal, een heel aantal weken later.
De actie zou 4 weken duren, maar de in totaal 6000 beschikbare mokken met oude foto’s van kasteel Hoensbroek 1965, kleine St. Jan 1935, gemeente Hoensbroek 1965, station Hoensbroek 1950, Staatsmijn Emma 1935 en Albert Heijn aan de Markt 1960 waren al binnen 3 weken allemaal de deur uit.
Aan de actie was een prijsvraag verbonden. De winnares werd verblijd met de originele en authentieke Vaan va Gebrook.
Viering 80 jaar bevrijding van Gebrook op 18 september
Op woensdag 18 september was het 80 jaar geleden, dat Hoensbroek/Gebrook door de Amerikanen werd bevrijd. Na een maandenlange voorbereiding, waar onze bestuursleden Har Daemen en Hein Giesen veel tijd in hebben gestoken, konden we op die dag die vreugdevolle en historische gebeurtenis herdenken.
Dat werd op de middag van die dag gedaan met een aantal activiteiten.
We begonnen om half een ’s middags met een Bevrijdingslunch voor onze leden bij Amicitia aan de Markt. Met bijna 100 deelnemers was de grote zaal goed gevuld. Aan de aanwezigen werd een mooie lunch met koffie, broodjes en vlaai aangeboden, die mede mogelijk werd gemaakt door de sponsoring van Bakkerij Hagedoren.
Tijdens deze bijeenkomst werd het nieuwste boek van de heemkundevereniging gepresenteerd, getiteld “18 september 1944, de bevrijding van Hoensbroek; ‘40-’45 door de ogen van Breuker luuj”, met bijdragen van diverse leden met herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog in Gebrook. Het eerste exemplaar werd aangeboden aan Jan v.d. Berg, de schrijver van ons boek “Joodse onderduikers in Hoensbroek”.
Na afloop van deze lunch vertrok om 14.30 u. vanaf de AH-winkel aan de Kouvenderstraat een Bevrijdingsstoet met basisschoolkinderen met versierde fietsen en een aantal militaire voertuigen onder begeleiding van een groep in oude militaire uniformen geklede muzikanten via een fraai versierde winkelstraat naar de met vlaggen van van Amerika en Nederland en de Vaan va Gebrook opgesierde Markt.
Daar aangekomen kregen de schoolkinderen een versnapering en werden ook de bestuurders van de militaire voertuigen bedacht. Hierna werden door leerlingen van het Broeklandcollege Bevrijdingsgedichten voorgedragen.
Aansluitend hieraan zorgde het Seniorenorkest Voerendaal voor een zeer passende Bevrijdingsserenade.
Het geheel werd vervolgens passend afgesloten bij Amicitia.
BIJZONDERE GEBEURTENISSEN
’t Teuntje voor het bestuur van de heemkundeverenigingHet bestuur werd tijdens haar vergadering van 8 januari verrast met een bezoek van het Teuniscomité van de Harmonie St. Caecilia. Zij overrompelden ons met de mededeling dat zij ons graag in het zonnetje wilden zetten door dit jaar ’t Teuntje aan ons toe te kennen.
’t Teuntje is een jaarlijks door de harmonie uitgereikte onderscheiding aan een persoon of organisatie, die zich verdienstelijk heeft gemaakt voor de Breuker samenleving en voor het behoud van onze Breuker cultuur en identiteit. De prijs omvat een bronzen beeldje, ’t Teuntje, en een oorkonde.
Ward Vijgen gaf namens het Teuniscomité aan, dat zij uitermate graag ’t Teuntje van 2024 (de 19e keer) willen uitreiken aan de Heemkundevereniging Hoensbroek, omdat zij zich:
- als relatief jonge vereniging van Gebrook (opgericht in 2007) in korte tijd zeer verdienstelijk heeft gemaakt en zich grandioos inzet voor de gemeenschap Hoensbroek;
- hierbij zich ten doel stelt om het verleden van Hoensbroek te bewaren, nader uit te zoeken en te concretiseren, te documenteren en vooral levend te houden;
- in deze korte periode een blijvende en getrouwe betekenis hebben opgebouwd voor onze gehele gemeenschap, de Breuker luuj en oos Breuker plat;
- o.a. bij het bestuur en leden van de harmonie hebben weten te bewerkstelligen, dat zij trots zijn op deze jonge en florerende Breuker vereniging, mede gezien ons veelgelezen verenigingsblad Oos Gebrook, actuele nieuwsbrieven, het organiseren van tentoonstellingen en culturele wandelingen, het uitgeven van boeken in de serie Hoensbroekse Monografieën en het bewaren van en speuren naar oude foto’s en verhalen.
Op zaterdag 9 maart werd ’t Teuntje tijdens het Teunisfeest van de harmonie bij Amicitia aan het bestuur van de vereniging uitgereikt.
Op vrijdag 26 april werd secretaris Wim Kortekaas thuis ‘overvallen’ door een delegatie van het bestuur. Wim werd bij die gelegenheid benoemd tot erelid vanwege zijn verdiensten voor de vereniging. Wim is mede-oprichter van de vereniging en sinds de oprichting in 2007 secretaris ervan. Even later werd hij tot zijn schrik en grote verbazing opnieuw overvallen, nu door burgemeester Roel Wever, die hem de onderscheiding, behorende bij het lidmaatschap in de Orde van Oranje-Nassau kwam opspelden.
En op zondag 28 juli werd Han Ruyters tijdens het jaarlijkse bestuursetentje tot zijn grote verrassing benoemd tot erelid van de heemkundevereniging. Han is vanaf het allereerste uur van de vereniging in september 2007 lid van het bestuur. Maar het bijzondere daaraan is, dat hij, ondanks dat hij in Utrecht woont en steeds weer een lange reis moet maken en in die lange periode slechts één keer niet aanwezig is geweest bij een bestuursvergadering. Han heeft een uitgebreide expertise op het terrein van oude foto’s, posters, ansichtkaarten, tekeningen en ga zo maar door. In de loop der jaren hebben we van die kennis heel veel gebruik mogen maken. En als we ter illustratie van het een of ander geen goed materiaal zoals foto’s e.d. beschikbaar hebben dan kunnen we altijd op Han nog een beroep doen.
Inleiding
We konden aan het eind van het vorig jaar vaststellen, dat ons ledenaantal door een aantal aanmeldingen in de laatste maanden van dat jaar fors was toegenomen tot 223 leden. Maar voor het afgelopen jaar kunnen we nu constateren, dat die groei dit jaar behoorlijk is overtroffen en dat ons ledenaantal, ondanks een enkele opzegging en een paar overlijdens, opnieuw zeer fors is toegenomen. Aan het eind van dat jaar, het 16e in het bestaan van onze vereniging, blijken we 271 leden te hebben. Een groei van ruim 21%, waarbij we de tomeloze inzet hiervoor van ons bestuurslid Har Daemen zeker niet onvermeld mogen laten. Een droevige gebeurtenis, die hier niet onvermeld mag worden gelaten, is het overlijden op woensdag 5 juli op 89-jarige leeftijd van ons erelid Bernard Grothues. Bernard was vanaf het allereerste uur lid van onze vereniging. Het feit, dat hij in onze ledenlijst het lidnummer 5 had getuigt daarvan. Van 2007 tot 2011 was hij een zeer gewaardeerd lid van het bestuur. En in de jaren daarna heeft hij als redactielid, vraagbaak en op diverse andere manieren een grote bijdrage geleverd aan de bloei van de vereniging. Wij zullen zijn inzet en kennis zeer missen!Bestuur
Op woensdag 5 april vond bij Amicitia aan de Markt onze jaarvergadering plaats. Conform de statuten bestaat het bestuur uit de in functie gekozen voorzitter en acht bestuursleden. Voor dit jaar was volgens het rooster van aftreden secretaris Wim Kortekaas aftredend en waren er nog een drietal onvervulde vacatures vanuit het vorige jaar. Wim Kortekaas had zich weer beschikbaar gesteld voor het secretariaat en Heinz Stanneveld had zich gemeld als kandidaat-bestuurslid. Beiden werden door de vergadering bij acclamatie ge- dan wel herkozen. De overige twee vacatures bleven ook nu onvervuld. Daardoor zag hierna de samenstelling van het bestuur er als volgt uit: voorzitter: Jan Bus, secretaris: Wim Kortekaas, penningmeester: Hein Giesen en de bestuursleden: Han Ruyters, Har Daemen, Henri Peters en Heinz Stanneveld. Het bestuur vergaderde ook dit jaar als vanouds op de eerste maandag van iedere maand, met uitzondering van de maand augustus en verder nog voor zover nodig. Na het aftreden van penningmeester Arjan Suzenaar in 2022 was Hein Giesen bereid gevonden tijdelijk, in de zoektocht naar een nieuwe penningmeester, deze functie waar te nemen. In mei bleek het nieuwe bestuurslid Heinz Stanneveld bereid te zijn het penningmeesterschap van Hein over te nemen. In de loop van de zomermaanden vond de overdracht hiervan geleidelijk plaats en vanaf september fungeerde Heinz als nieuwe penningmeester van de vereniging. Door het overlijden van bestuurslid Piet Meessen was in november 2021 de functie van vicevoorzitter vacant geworden en tot halverwege 2023 ook vacant gebleven. Har Daemen bleek bereid deze functie op zich te nemen en vervult die nu vanaf mei van dit jaar.Verenigingsruimte
Werkgroepen
In het afgelopen jaar konden alle werkgroepbijeenkomsten weer als vanouds plaatsvinden. Zoals hiervoor al aangegeven vonden vanaf oktober deze bijeenkomsten plaats in BMV De Vlieger. De werkgroep genealogie besloot in oktober om bij toerbeurt maandelijks bijeen te komen bij een van de deelnemers thuis op de eerste woensdag van de maand. De werkgroep redactie kwam dit jaar telkens bijeen op de laatste woensdag van de maand, behalve in augustus. Dankzij de bijdragen van redactieleden, maar ook een aantal van onze andere leden hebben we in maart, juli en december weer een drietal interessante nummers van ons blad Oos Gebrook in een oplage van 300 exemplaren kunnen uitgeven. Vermeldenswaard is zeker, dat we dit jaar naast onze zeer gewaardeerde vaste column-schrijver Ben van Melick nog een tweetal andere vaste medewerkers hebben gekregen, namelijk July Vijgen en Wiel Oehlen.Activiteiten en bijeenkomsten
Dit jaar werden de volgende activiteiten zoals excursies en lezingen georganiseerd. Podium pakken zondag 22 januari
De wijk MARIA-GEWANDEN, een nieuw boek
Een nieuw boek, dat verhaalt over de Steenberg, Kasteelbuurt en omringende straten door de jaren heen ........
De leden van onze vereniging verzamelen heel veel historische informatie, die we regelmatig vastleggen in allerlei publicaties in brochure- of boekvorm, maar ook ......
We houden onze leden op de hoogte van de gebeurtenissen in de vereniging, de werkzaamheden van de werkgroepen, etc. Een verenigingsblad is daarvoor bij uitstek het medium. Daarom geven we het blad Oos Gebrook uit, waarmee we hen drie maal per jaar op de hoogte houden.
Al in 1869 ontdekte burgemeester Slanghen bij het verbreden van de weg die destijds vanuit Hoensbroek naar Terschuren leidde een Romeinse platte daktegel met opstaande boorden. In een naburige akker werden stukken Romeins aardewerk gevonden .......
Op 18 september 1944 trokken Amerikaanse troepen Hoensbroek binnen en daarmee kwam voor ons dorp een eind van een donkere periode. In de ruim 4 jaar sinds Duitse troepen ons land binnenvielen is ook aan Hoensbroek de Tweede Wereldoorlog niet ongemerkt voorbij gegaan .......
Wandelingen die u langs de vele gebouwen van Hoensbroek met een monumentaal verleden voeren; ook langs plekken waar die verdwenen zijn. En behalve langs gebouwen voeren deze wandelingen u ook door de groene gebieden, die Hoensbroek rijk is.
Jan Lucas Röselaers is de persoon, die als geen ander van 1911 tot 1949 het beeld heeft bepaald van Hoensbroek door de uitleg van diverse mijnkolonieën, de bouw van nieuwe kerken en scholen en bovenal de aankoop en ingrijpende restauratie van kasteel Hoensbroek.
De start van de steenkoolproductie van de Staatsmijn Emma in 1911 leidde in enkele tientallen jaren tot de groei van Hoensbroek van een slaperig boerendorp van 1200 inwoners tot een industriegemeente met meer dan 20.000 ingezetenen .......